Biblioteka
Józef Tischner urodził się 12 marca 1931 roku w Starym Sączu. Jego Rodzice byli nauczycielami: ojciec – Józef – pochodził z Sącza, matka – Weronika z Chowańców – z Jurgowa. Dzieciństwo i młodość spędził w Łopusznej, gdzie ojciec dostał posadę kierownika szkoły. Mieszkali w budynku szkolnym; to dlatego w późniejszych latach autor „Historii filozofii po góralsku” podpisywał się niekiedy: „Józek Szkolny”. W czasie wojny Tischnerowie musieli na kilka lat opuścić Łopuszną. Przez pewien czas mieszkali w Rabie Wyżnej, a w 1942 roku ojca przeniesiono do szkoły w Rogoźniku, gdzie doczekali wyzwolenia. Tam też Józef Tischner-junior skończył szkołę powszechną oraz – w potajemnym nauczaniu – pierwszą gimnazjalną. W 1945 roku przyjęto go do gimnazjum w Nowym Targu, gdzie cztery lata później zdał tzw. dużą maturę. Następnie – zgodnie z wolą ojca – złożył papiery na Wydział Prawa UJ, mimo że podjął już wówczas decyzję, że zostanie księdzem. W maju 1950 roku zapukał do bramy seminarium przy ulicy Podzamcze w Krakowie. Pozostał studentem UJ – ale już na Wydziale Teologicznym. Studiował w najtrudniejszym dla Kościoła okresie w powojennej historii Polski. Na lata jego studiów przypada między innymi głośny proces Kurii krakowskiej, uwięzienie Prymasa i internowanie abpa Eugeniusza Baziaka oraz usunięcie wydziałów teologicznych z uniwersytetów. Tischner postanowił poświęcić się nauce. Pod wpływem ks. prof. Kazimierza Kłósaka rozwijał zainteresowania filozoficzne, zgłębiając szczególnie filozofią niemiecką. Wzorem kaznodziei był mu ks. prefekt Jan Pietraszko – późniejszy biskup. Na ostatnim roku miał wykłady z etyki społecznej z ks. dr Karolem Wojtyłą. Święcenia kapłańskie przyjął 26 czerwca 1955 roku z rąk bp. Franciszka Jopa. Zachęcony przez księdza Kłósaka podjął studia na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (lata 1955 – 1957). Po powrocie do Krakowa kontynuował je na Wydziale Historyczno-Filozoficznym UJ (1957 – 1959). Równocześnie, w tych samych latach pracował jako wikariusz w parafii św. Mikołaja w Chrzanowie i w parafii św. Kazimierza w Krakowie (1959 – 1963). W 1963 roku obronił doktorat u prof. Romana Ingardena na UJ.
Od 1963 roku wykładał filozofię w Wyższym Seminarium Duchownym (później – Papieskim Wydziale Teologicznym, a od roku 1981 – w Papieskiej Akademii Teologicznej)w Krakowie. W 1974 roku habilitował się w ATK. W tym czasie współpracował już intensywnie z „Tygodnikiem Powszechnym” i miesięcznikiem „Znak” (pierwsze teksty – 1965). W 1965 roku przeprowadził się z wikarówki parafii św. Kazimierza do domu księży profesorów przy ul. św. Marka 10, gdzie mieszkał do lat ’90 XX w. W latach ’70. odprawiał w kościele św. Marka słynne Msze święte dla przedszkolaków. Równocześnie pełnił obowiązki duszpasterza krakowskiej inteligencji, którą gromadziły jego głośne „trzynastki” w kościele św. Anny. Współpracował z wieloma środowiskami: lekarzami – szczególnie psychiatrami (przyjaźń z Antonim Kępińskim), uczonymi, artystami.
Był cenionym rekolekcjonistą i wykładowcą. W latach ’70. i ’80. włączył się w ruch niezależnych inicjatyw kulturalnych (między innymi w latach 1977 – 1978 miał wykłady w ośrodkach działających przy klasztorze SS. Norbertanek oraz parafii Najświętszego Salwatora w Krakowie). Od roku 1980 wykładał filozofię dramatu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie oraz filozofię na Wydziale Filologicznym UJ (Jego wykłady monograficzne wygłaszane w latach ’80. i ’90. w Collegium Witkowskiego UJ – co wtorek o godzinie 18 – przyciągały tłumy słuchaczy). Z ruchem „Solidarności” związał się od początku jego powstania; 19 października 1980 wygłosił w Katedrze Wawelskiej głośną homilię do przywódców NSZZ „Solidarność” (’Solidarność sumień’), która dała początek dziełu „Etyka solidarności”. W 1981 roku był gościem I Ogólnopolskiego Zjazdu Delegatów „Solidarności”. Wraz z działaczami NSZZ „Solidarność” RI (Rolników Indywidualnych) organizował w latach ’80. pomoc dla rolników z Podhala (sprowadzanie maszyn z Austrii, organizowanie wyjazdów na praktyki gospodarskie). Jako kapelan Związku Podhalan zainicjował tradycję sierpniowych Mszy świętych w intencji Ojczyzny w kaplicy pod Turbaczem (od roku 1982), na które przybywali pielgrzymi z całej Polski. Równocześnie współtworzył Wydział Filozoficzny PAT (od 1981), pełnił funkcję jego dziekana, a od roku 1985 był profesorem nadzwyczajnym tej uczelni. Wybrany na rektora PAT, odmówił przyjęcia tej funkcji, pragnąc nadal zajmować się pracą naukową i duszpasterską. Współzałożyciel (wraz z Hansem-Georgiem Gadamerem i Krzysztofem Michalskim) i prezydent Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu (1981), wielokrotnie uczestniczył w organizowanych przez ten Instytut spotkaniach intelektualistów z Janem Pawłem II w Castel Gandolfo. W roku 1993 otrzymał Nagrodę Polskiego PEN Clubu (w kategorii 'za twórczość poetycką, prozatorską i eseistyczną’). Honorowe doktoraty przyznały mu Uniwersytet Łódzki i Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Krakowie. Był laureatem wielu nagród, między innymi im. Jurzykowskiego (1988) [*], Pen Clubu (1993), im. Ksawerego Pruszyńskiego (1993). Kawaler Orderu Orła Białego (1999). Autor wielu książek, w tym dzieł filozoficznych, zbiorów szkiców i esejów poświęconych problematyce filozoficznej, społecznej i religijnej. Sporym powodzeniem cieszyły się niewielkie objętościowo publikacje Tischnera o charakterze duszpasterskim. Szczególne miejsce w Jego twórczości zajmują utwory pisane stylizowaną gwarą podhalańską. Szeroką popularność przyniosły ks. Tischnerowi audycje radiowe (m.in. „Rozmowy bez pointy” prowadzone z Jarosławem Gowinem na antenie Radia Kraków oraz czytana tamże „Historia filozofii po góralsku”) i programy telewizyjne. Po raz pierwszy ks. Tischner pojawił się w telewizji w maju 1981 roku – po zamachu na Ojca Świętego Jana Pawła II. Potem – dopiero w latach ’90… Na uwagę zasługują zwłaszcza cykle „Siedem grzechów głównych po góralsku” (1995), którego był współscenarzystą, oraz „Tischner czyta Katechizm” (1996) – rozmowy prowadzone z Jackiem Żakowskim. W ostatnich latach życia ciężko zachorował na raka krtani. Kolejne operacje pozbawiły Go możliwości mówienia. Mimo to prawie do ostatniej chwili wciąż pisał; z tego czasu pochodzą przejmujące teksty o Bożym Miłosierdziu. Zmarł 28 czerwca 2000 roku w Krakowie. 2 lipca pochowano Go w Łopusznej.
Publikacje
- 1963. Ja transcendentalne w filozofii Edmunda Husserla
- 1975. Świat ludzkiej nadziei. Kraków : Znak (?)
- 1978-79. Filozofia poznania. Kraków : Papieski Wydział Teologiczny
- 1979. Polski kształt dialogu. Kraków : Znak.
- 1979. Filozofia chrześcijańska w dialogu z marksizmem. Kraków : Instytut Filozofii przy Papieskim Wydziale Teologicznym : Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy
- 1981. Etyka Solidarności. Kraków : Znak.
- 1982. Myślenie według wartości. Kraków: Znak.
- 1990. Filozofia Dramatu. Paris : Éd. du Dialogue.
- 1990. Książeczka pielgrzyma. Kalwaria Zebrzydowska : Calvarianum.
- 1991. Polski młyn. Kraków : Nasza Przeszłość.
- 1992. Boski młyn. Kraków : Oficyna Podhalańska : Secesja.
- 1993. Nieszczęsny dar wolności. Kraków : Znak
- 1993. Spowiedź rewolucjonisty : czytając Fenomenologię ducha Hegla. Kraków: Znak.
- 1993. Miłość niemiłowana. Kraków : Wydaw. Sławomira Grotomirskiego.
- 1994. Idzie o honor. Kraków: Oficyna Podhalańska : „Secesja”.
- 1994. Jak żyć?. Wrocław : Tum.
- 1994. Czytając Veritatis splendor. Kraków : Unum : Polskie Towarzystwo Teologiczne.
- 1996. Tischner czyta katechizm. Kraków : Znak.
- 1997. W krainie schorowanej wyobraźni. Kraków : Znak.
- 1997. Historia filozofii po góralsku. Kraków : Znak.
- 1998. Spór o istnienie człowieka. Kraków : Znak.
- 1999. Ksiądz na manowcach. Kraków : Wydaw. Znak.
- 1999. Krótki traktat o naturze służby. Kraków.
- 1999. Drogi i bezdroża miłosierdzia. Kraków : Wydaw. AA, Wydaw. M.
- 2000. Pomoc w rachunku sumienia. Kraków : Znak.
- 2000. Myśli wyszukane. Kraków : Znak
- 2001. Miłość nas rozumie : rok liturgiczny z księdzem Tischnerem. Kraków : Znak.
- 2001. Wobec wartości (wyd. 3). Poznań: W drodze.
- 2001. Wieści ze słuchanicy. Kraków: Znak.
- 2003. Słowo o ślebodzie : kazania spod Turbacza 1981-1997. Kraków : Znak.
- 2003. Spotkanie / z ks. Józefem Tischnerem rozmawia Anna Karoń-Ostrowska. Kraków: Znak.
- 2003. O człowieku: wybór pism filozoficznych. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich
- 2004. Myślenie w żywiole piękna. Kraków : Znak.
- 2005. Wokół Biblii. Kraków: Znak.
- 2005. Idąc przez puste błonia. Kraków: Znak.
- 2006. Studia z filozofii świadomości. Kraków : Instytut Myśli Józefa Tischnera.
- 2006. Zrozumieć własną wiarę. Kraków : Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
- 2009. Etyka a historia. Wykłady. Kraków: Instytut Myśli Józefa Tischnera
- 2009. Wiara ze słuchania. Kraków: Znak. Publikacja zawiera kazania wygłoszone przez księdza profesora w latach 1980-1992 w starosądeckim klasztorze Sióstr Klarysek.
- 2010. Rozmowy z dziećmi. Kazania niecodzienne. Kraków : Znak
- 2011. Nadzieja czeka na słowo. Rekolekcje 1966-1996. Kraków : Znak
- 2012. Alfabet Tischnera. Wybór i opracowanie Wojciech Bonowicz. Kraków : Wydawnictwo Znak.
- 2017. Inny. Eseje o spotkaniu. Kraków : Znak.
- 2017. Wędrówki w krainę filozofów. Kraków : Znak. Zapis audycji radiowych z udziałem księdza Józefa Tischnera emitowanych w latach 1989–1991 w Programie 3 Polskiego Radia, a następnie w Polskim Radiu Kraków.
- 2017. Krótki przewodnik po życiu : Nieznane teksty. Kraków: Wydawnictwo Znak.
- 2021. Miłość w czasach niepokoju : Niepublikowane wykłady. Wybór i opracowanie Joanna Podsadecka. Wydawnictwo WAM.
- 2021. To co najważniejsze. Wybór i opracowanie Wojciech Bonowicz. Kraków : Wydawnictwo Znak.
Zestawienie materiałów (książek, płyt CD i DVD), dostępnych w naszej bibliotece, autorstwa naszego Patrona lub Jego dotyczących -> https://m003689.molnet.mol.pl/collection/364553
Strony O Patronie:
Józef Tischner – Wikipedia
Józef Tischner – Wikicytaty
Instytut Myśli Józefa Tischnera
Tischner.pl
0
